17 lutego – królowa, ryba i logos

Łk 11,29-32
Przekład: 

29 Skoro tłumy gromadziły się, począł mówić: „Ród ten jest rodem nikczemnym. Znaku szuka i znak nie będzie mu dany prócz znaku Jonasza.

30 Jak bowiem stał się Jonasz Niniwitom znakiem, tak będzie i Syn Człowieczy temu rodowi.

31 Królowa Południa zbudzona będzie na sądzie przeciwko mężom tego rodu i osądzi ich, ponieważ przyszła z krańców ziemi usłyszeć mądrość Salomona i oto więcej tutaj od Salomona.

32 Mężowie Niniwici powstaną na sądzie przeciwko temu rodowi i osądzą go, ponieważ nawrócili się w rozgłaszaniu Jonasza i oto więcej tutaj od Jonasza”.

Uwagi: 

29 „Począł” (erksato) – czasownik archomai, powiązany rdzeniem ze słowem arche.

„Ród” (genea) – wyraz czasami tłumaczony jako „plemię” albo „pokolenie”. Moja propozycja zachowuje rdzeń związany z „rodzeniem” (po grecku gn). Wydaje się mieć to szczególne znaczenie wobec dwóch poprzedzających wersetów Łk 11,27-28.

30 Jonasz był posłany do pogan, a o ów specjalny znak, zobaczywszy wiele cudów, poprosili faryzeusze, wystawiając Jezusa na próbę (Mt 12,38-38; Mk 8,11). Po nawróceniu Niniwy Jonasz ma do Boga pretensje, że poganie uniknęli kary – podobnie jak faryzeusze, którzy mają pretensje do Jezusa o Jego miłosierdzie. Wątek ten w artykule o znaku Jonasza omawia ks. Dariusz Piórkowski SJ.

31 „Królowa Południa” – chodzi tu o niezwykle intrygującą postać, słynną królową Saby (dzisiejszy Jemen lub Etiopia, czyli tereny, które, według antropologów, miałyby być zamieszkiwane przez pierwszych ludzi na ziemi). Jej wizyta u Salomona została opisana w 1Krl 10,1-13 oraz 2Krn 9,1-12. Miała ona „próbować” (peirasai) Salomona zagadkami, co łączy się z wystawianiem Jezusa na próbę przez faryzeuszy. Królowa jednak, w odróżnieniu od faryzeuszy, dała się przekonać Salomonowi. Jest też królowa Saby uważana za uosobienie pogaństwa zdążającego do Bożej mądrości, starotestamentową figurę mędrców ze wschodu, ponieważ przywiozła Salomonowi złoto (archeolodzy odnaleźli nawet niedawno sabejskie kopalnie złota), wonności oraz cenne kamienie. Salomon wyjaśnił królowej „wszystkie sprawy” (kol dewarim), które w przekładzie Septuaginty są określone jako „logosy” – logoi.

31 „Zbudzona” (egerthesetai) oraz 32 „powstaną” (anastesontai) – czasowniki w Nowym Testamencie odnoszące się do zmartwychwstania.

32 Niniwa była miastem rozległym na trzy dni drogi (Jon 3,3) i tyle samo czasu przebywał też Jonasz we wnętrzu wielkiej ryby (Jon 2,1). Dni te są znakiem trzech dni przebywania Jezusa w otchłani. Zstąpienie do niej jest więc w znaku Jonasza połączone z głoszeniem logosu.